Mükemmeliyetçi Ailelerin Özellikleri

Son yıllarda, okul ortamında çocuklar ve velilerle yapılan görüşmelerde mükemmeliyetçilik konularında artış olduğu tespit edildi…

Son yıllarda, okul ortamında çocuklar ve velilerle yapılan görüşmelerde mükemmeliyetçilik konularında artış olduğunu belirten An Eğitim ve Aile Danışmanlık Merkezi Danışmanlarından Psikolog Gülhan Ertem “Yüksek standartlara erişebilmek ile mükemmeliyetçi olma farklı durumlardır” dedi.
Mükemmeliyetçilik ya da sıfır hata ile yaşama çevrede etkili performans göstermeye yardımcı hedefleri karşılayabilmek için gerekli arzu diye tanımlanıyor.

Psikolog Gülhan Ertem, “Okuldaki performansını umursamayan öğrenciler muhtemelen yeterince çalışmayacaklar ve kişisel standartları yüksek olan diğer öğrencilerden daha başarısız olacaklardır” şeklinde örnekliyor konuyu. Ertem, “Bu performans döngüsü alışkanlık haline geldiğinde, genel sonuçları ortaya çıkacak, notları daha düşük olacak, istedikleri üniversiteye giremeyeceklerdir. Kendi branşlarında zirvelerde bulunan kişiler, örneğin seçkin atletler, sporcular, başarmak için yaptıklarıyla ilgili kendilerine yüksek standartlar koymak zorundadırlar. Standardı olmayan insanlar genellikle daha az başarılı olurlar” diyor.

Mükemmeliyetçilik özellikleri

Ya hep ya hiç düşünce biçimi sıklıkla gözlenir.

Hedefler katılaştırılır ve bunlar kişinin davranışlarını güdülendiren standartlar olarak değil de özsaygının gerekleri olarak görülür. ‘İstiyorum’ sözü, ‘ihtiyacım var’ veya ‘kesinlikle yapmalıyım’ olarak algılanır.
Zaman algılaması farklılaşır. Mükemmeliyetçi kişi genellikle aşırı derecede geleceğe dönüktür. Bu özellik, ‘engel etkisi’ olarak düşünülebilir. Kişinin dikkati, üstesinden gelinmiş engellere yoğunlaşmak yerine gelecekteki engeller üzerine odaklanır.

Önemli işlerde, ‘ortalama’ veya ‘sıradan’ olmak, utanç vericidir. ‘Ya hep ya hiç’ düşüncesinin bir sonucu olarak kişi, kendince, ya müthiş birisidir ya da tam bir başarısızlık örneğidir.
Takıntılar genellikle bu aşamada ortaya çıkar. Mükemmeliyetçi standartlar, kişide olumsuz duyguların oluşmasına neden olur ve başarıyı engelleyen sonuçlar doğurur. Mükemmelden az olan performans ve olumsuz duygular karşısında kişi, bir sonraki sefere daha çok çalışmayı, daha mükemmel olmayı seçer.

Mükemmeliyetçilik tipleri

Kendine odaklı mükemmeliyetçilik: Kendinden yükseğe ulaşmayı ister, grup içinde başkalarından nefret ederler, tüm ilgiyi kendilerinde toplamak isterler, kariyerlerinde problem yaşarlar.
Başkalarına odaklı mükemmeliyetçilik: Standartları başkaları için belirlenir, arkadaşlarınında mükemmeliyetçi olmasını isterler. Mükemmel arkadaşa sahip olmak isterler.
Sosyal olarak dayatılmış mükemmeliyetçilik: Kendilerini başkalarına kabul ettirmek öncelikle ailede başlar. Sürekli aileye kendini kabul ettirmek isterler.

Mükemmeliyetçilik nasıl oluşur?

Hata yapma korkusu:

Çalışmalarının kontrol edilmesini istemezler, hatalı ise siler ya da yırtarlar. Ebeveyn beklentileri eğer yüksekse mükemmeliyetçiliğe ortam hazırlanmış olur.
Ebeveyn beklentisi ve eleştirel olma:
Beklentiyi düşük tutmak çok önemlidir. Ebeveyn çok başarılı ise çocukta bunu model almak isteyebilir.Risk almak istemezler.
Mükemmeliyetçiliğin yapılan araştırma sonuçlarında genetik yapıya dayalı olduğu, eğer kişide genetik yatkınlık varsa, çevresel faktörlere göre olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirilmektedir.

Başa çıkma yöntemleri:

Mükemmeliyetçilikte kusurlu olabilme cesareti.
Anne ve babaya doğru davranış modellerinin tanıtılması.
Kaygı ile başa çıkabilme tekniklerinin kullanılması.

Çocuklardan gelen bazı sorunlar üstü kapalı olarak mükemmeliyetçilik sorununu işaret edebilir. Eğer mükemmeliyetçi bir yapı gözleniyorsa olumsuz mükemmeliyetçilik olumlu mükemmeliyetçiliğe dönüştürülebilindiği noktada başarı artar. Dönüştürülemezse stres sonrası depresyon, nevroz gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabileceğinden, özellikle küçük yaş gruplarından itibaren bu durumun belirlenebilmesi büyük önem taşır.

BUGÜN