Epilepsiyi Tetikleyen Etmenler Neler?

Şifresi tam olarak çözülemeyen epilepsi hastalığının ortaya çıkmasında çevresel faktörler de etkili… Prof Dr. Çiğdem Özkara “Uykusuzluk, ateşli hastalıklar, regl dönemi, alkol kullanımı ve stres; sara nöbetlerini tetikliyor” diyor

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çiğdem Özkara, epilepsi tedavisi hakkında merak edilenleri yanıtladı.

Epilepsiyi tetikleyen etmenler neler?

Uykusuzluk, ateşli hastalıklar, kadınlarda regl dönemi, alkol kullanımı ve stres sarayı tetikler.

Epilepsi tedavi edilebilir mi?

Evet. Tedavi edilebilen bir hastalıktır. Buradaki en önemli amaç nöbetlerin durdurulmasıdır. Tedavide çeşitli ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar, hastaların çoğunda nöbetleri başarıyla kontrol eder. Çeşitli ilaçlara rağmen nöbetleri devam eden hastalar, tedaviye dirençli kabul edilir. Bu hastalar için ilaç geliştirme çalışmaları yoğun bir şekilde sürmektedir. Ayrıca uygun hastalarda, cerrahi tedavi ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.

İLACIN YAN ETKİSİ

Epilepsi tanısı konduktan sonra nasıl bir tedavi uygulanır?

Epilepsi tanısı konulduktan sonra, en önemli ikinci adım tedaviye karar verilmesidir. Tedavide, epilepsinin tipi, atakların sıklığı, hastanın yaşı ve eşlik eden diğer hastalıkların varlığı gibi birçok etken önem kazanmaktadır. Çocukluk çağındaki epilepsi nöbetleri, sadece birkaç kez tekrarlanır ve tedaviye gerek duyulmaz. Buna karşın, geçici bir epilepsi türü olsa da bazı durumlarda oldukça sık ataklar olması ve hastanın bu esnada zarar görmesinin engellenmesi amacıyla da tedavi başlanabilir.

Nöbet ortaya çıkınca hemen ardından ilaç tedavisine başlanır mı?

İlaca başlandığında, hasta ve doktor ilişkisinin önemi büyüktür. Tedaviye uyum, tedavinin başarılı olmasındaki en önemli etkendir. İlaç tedavisi nöbetlerin tekrarlanmayacağına emin olana kadar sürdürülmelidir. Bu nedenle ilaçların akut ve kronik yan etkileri açısından hastalar dikkatli izlenmelidir. Diğer yandan, bazı epilepsi tiplerinde ilaçlar değişik kombinasyonlarda, yeterli doz ve sürede kullanılmasına rağmen nöbetler devam edebilir.

Medikal tedavide kullanılan ilaçlar hangileridir? İlaçların tedavideki rolü nedir?

Epilepside kullanılan antiepileptik ilaçlar, nöbetlerin engellenmesi veya sıklığının azaltılması amacıyla kullanılmaktadır. Prensip olarak, hastaya en uygun olduğu düşünülen ilaç ile tedaviye başlanır. Bu durumda nöbetler tamamen kesilebilir veya yeterli bir kontrol sağlanamadığı zaman ilacın dozu hastanın tolere edeceği düzeye kadar kademeli olarak arttırılır. Yine istenilen etki elde edilemezse ikinci bir antiepileptik ilaç eklenebilir.

SORUN KALKMAZ

Epilepsi ve tedavisi ile ilgili olarak dünyada ve Türkiye’de yapılan klinik çalışmalar var mı?

Epilepsi tedavisi ile ilgili özellikle gelişmiş ülkelerde birçok deneysel ve klinik çalışmalar sürdürülmektedir. Bu çalışmayla, bir yandan nöbet ve epilepsiyi oluşturan mekanizmaların araştırılması, öte yandan yeni antiepileptik ilaçların geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Tedavi ile hastalık tyok edilebilir mi?
Antiepileptik ilaçlarlar, nöbetleri engeller. Ancak sorunu ortadan kaldırmaz.

İLAÇLAR CİNSEL İSTEKSİZLİK YAPABİLİR!

Epilepsi ilaçlarının bir kısmı cinsel isteksizliğe neden olur mu?
Nadiren bazı antiepileptik ilaçlar cinsel isteksizliğe yol açabilir.

Epilepsinin cerrahi tedavisi mümkün mü?
Epilepsi nöbetlerine yol açan durum kimi zaman ameliyatla ortadan kaldırılabilir. Beyindeki tümörler, gelişimsel bozukluklar, başa gelen darbe izleri, mikrobik hastalık kalıntıları ve damarla ilişkili bozukluklar gibi durumlarda cerrahi girişimle nöbetlerde azalma veya kaybolma sağlanabilir.

Terapiye ihtiyaç duyuluyor mu?
Hastalarda psikolojik sorunlar ortaya çıkarsa psikiyatristlerin önerisi ile terapi yapılabilir.

ÇEVREDE KESİCİ ALET BIRAKMAYIN!

Hastanın odası nasıl düzenlenmeli?
Hastanın yaşadığı yerlerde mümkün olduğu kadar batıcı, delici ve kesici aletler olmamalı. Çevredeki eşyaların kenarlarının keskin olmamasına dikkat edilmeli. Hastanın kaynar su ve çay gibi döküldüğü zaman zarar verebilecek maddelerden ve tehlikeli işlerden uzak durması sağlanmalı.

İlaca bağımlılık ortaya çıkar mı?
Kullanılan ilaçların büyük bir kısmında bağımlılık yapma özelliği yoktur.

İlaçları belli süre sonra değiştirmek gerekir mi?
Nöbetler kontrol altına alınmış ve ilaçlara bağlı herhangi bir yan etki görülmemişse değiştirmeye gerek yoktur.

TEDAVİDE DÜZEN ŞART!

Epilepsi tedavisinin en önemli özelliği nedir?
Tedavide en önemli nokta, hastanın ilaçlarını düzenli kullanması ve kontrole gelmesidir. İlaçlar doktorun önerdiği şekilde ve doktor tarafından kesilinceye kadar aralıksız olarak kullanılmalıdır. Hastalıkla ilgili en ufak bir değişiklikte bile doktora başvurulmalıdır.

ALKOL ALMASIN UYKUSUZ KALMASIN!

Epilepsi hastalarının daha mutlu ve sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürebilmeleri için hastalar ve yakınları nelere dikkat etmeli?

Kanunlara göre epilepsi hastalarının araba kullanması yasaktır. Hasta, çok istese bile araba kullanmasına mani olunmalıdır.

Birçok epilepsi hastası, toplumdan ve sosyal çevreden uzaklaşır. Kendi içine kapanır, toplum tarafından kabul görmeme korkusu yaşar. Bu noktada ailenin ve sosyal çevrenin desteğinin önemli daha da anlaşılır. Epilepsi hastasının sosyal aktivitelere katılması desteklenmelidir.

Hasta düzenli kontrole gitmeli, ilaçlarını önerildiği şekilde ve düzenli olarak kullanmalıdır.

Epilepsi hastasının televizyonu uzaktan ve iyi aydınlatılmış bir odada seyretmesi büyük önem taşır.

Epilepsi nöbetlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştıran uykusuzluk, yorgunluk ve alkol kullanımı gibi faktörler de ortadan kaldırılmalıdır.

Hastaların kendilerini koruması amacıyla, tehlikeli iş ve spor aktivitelerinden uzak durmaları gerekir.

Kola, çay ve kahve gibi uyarıcı maddeler içeren içecekler ancak aşırıya kaçmamak şartıyla içilebilir.

ERKEN EMEKLİ EDİLEBİLİRLER!

Epilepsi hastaları hangi işleri yapamaz?
Nöbet geçirdiği sırada kendisine veya çevresine zarar verebileceği konumda olmasını gerektiren işleri yapması uygun değildir. Örneğin; marangozluk, elektrik işleri gibi…

Malulen emekli olur mu? Askerlikten muaf mıdır?
Gün içinde çok sayıda nöbet geçiren hastalar, malulen emekli olabilir. Yine, nöbetleri ilaç kullanılmasına karşın sık gelen hastalar, askerlikten muaf tutulur. Ancak nöbetleri kontrol altında olan hastalar askere gidebilirler.

Epilepsi yaşlanınca kendiliğinden geçer mi?
Bazı sara hastalıkları yaşla beraber kaybolur

Esra TÜZÜN / Sabah